اطلاعات کاملی از تاریخچه پیدایش زیتون روی کره زمین وجود ندارد.ولی در کتاب های آسمانی مانند انجیل و قرآن از این دانه خوشمزه روغنی یاد شده است.

در خیلی از کتب قدیمی منشا زیتون را در سرزمین کنعان و سوریه یاد کرده اند که بسیار در اقتصاد این سرزمین ها از دیر باز نقش زیادی داشته است.

تاریخچه پیدایش زیتون

زیتون گیاه بومی آسیای صغیر می باشد که از حدود ۶۰۰۰سال پیش از طریق ایران ، سوریه و فلسطین به بقیه نواحی مدیترانه گسترش یافته است .

این ماده روغنی در آب و هوای خشک شرق، ماده‌ای بسیار حیاتی برای سلامتی به‌شمار می‌رفت و میوه این درخت در آن دوران ابتدایی در بین جنگجویان بربری نمادی از صلح و حسن نیت بود.

در دنیای هومر همان‌گونه که در ایلیاد مشخص است، روغن زیتون فقط به‌عنوان یک ماده برای ثروتمندان – محصول خارجی – شناخته شده و بیشتر به سبب ارزش آن برای آرایش پهلوانان مورد توجه بوده‌است؛ جنگجویان بعد از استحمام به خودشان روغن زیتون می‌زدند و بدن پاتروکلوس هم عیناً با روغن زیتون پوشیده می‌شد.

هر زمان به معرفی این گیاه می‌رسیم تمامی روایات به تپه‌های آهکی آتیکا به‌عنوان اولین مکان کشت آن در شبه جزیره یونانی اشاره دارد.

زیتون جایگزین مناسبی برای چربی‌های حیوانی و کره مصرفی مردم نواحی شمال شد و در بین ملل جنوب نیز همین‌طور. در بین یونانیان روغن زیتون به‌عنوان یک ماده غذایی مهم و نیز برای کاربردهای خارجی اهمیت زیادی داشت. رومیان بیشتر از آن در آشپزی و غذا استفاده می‌کردند و به‌عنوان ماده‌ای ضروری برای آرایش پرارزش بود و در روزهای پرشکوه امپراتوری بعدی این به صورت یک اصل درآمد که زندگی طولانی و خوش به دو مایع بستگی دارد: با شراب و بدون روغن.

زیتون به عنوان نماد پرچم سازمان ملل متحد

در گذشته زیتون نه تنها نشانی از صلح بلکه نمایان‌گر ثروت و وفور کشور بود؛ حمل شاخه‌های آن در جشن‌های بزرگ یونان، افشاندن زیتون وحشی برای قهرمانان المپیک، تاج زیتون فاتحان رومی در مراسم استقبال، و مواردی که سواره‌نظام‌ها در بازدیدهای امپراتوری همانند هدیه‌های نمادین صلح بکار می‌بردند (دوران بربرها) که فقط با پیروزی حفظ می‌شدند.

تاج زیتون، شاخه‌ای از درخت زیتون است که بدور حلقه‌ای پیچیده شده و در بازی‌های باستانی المپیک یونان به قهرمان اعطا می‌شده‌است. در المپیک ۲۰۰۴ آتن سنت اهدای تاج زیتون تجدید شد و به همراه مدال طلا به قهرمانان اعطا شد.

شاخه زیتون در پرچم سازمان ملل متحد نیز به عنوان نماد صلح استفاده شده‌است.

۱۴۰۰سال پیش پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) پیروان شان را به استفاده از روغن آن جهت استعمال خارجی توصیه می کردند و خودشان نیز از روغن آن استفاده می کردند .استفاده از این روغن در بسیاری از مذاهب و فرهنگ ها دیده شده است .همچنین از آن در مراسم ویژه استفاده می شده است .در آئین غسل تعمید در کلیسا های مسیحی ،روغن مقدس که معمولا” روغن زیتون بوده به عنوان تدهین و روغن مالی استفاده می شده است.

کشت زیتون در ایران

تاریخچه پیدایش زیتون در ایران نیز به صورت دقیق مشخص نشده است اما پیش از این تصور می‌شد کشت زیتون در رودبار قدمت ۸۰۰ ساله دارد که در تازه‌ترین کشفیات باستان‌شناسی در تپه باستانی کلورز بیانگر این است که کشت زیتون در این منطقه به بیش از دو هزار سال پیش بازمی‌گردد. همچنین ناصرخسرو در سفرنامه خود از وجود زیتون در منجیل و رودبار سخن گفته‌است.

همچنین قدمت گیاه زیتون بیش از ۶۰۰۰ سال بوده ولی کشت ان در استانهای زنجان،قزوین وگیلان (که دو استان زنجان و قزوین به ترتیب بیشترین سطح تولید زیتون کشور را دارا هستند. بر اساس آمارهای سال ۹۳) بر اساس اسناد و مدارک موجود سابقه ۹۰۰ ساله دارد.